Er is uiteraard vooral één boek dat ik in alle bescheidenheid zou willen aanbevelen en dat staat al op de eerste pagina 🙂 Maar er zijn heel wat boeken over Schubert verschenen in de loop der jaren. Veel boeken, zeker de oudere, putten zich uit in het weergeven van vaak incorrecte details en in staaltjes van hineinterpretieren en hebben overdreven veel aandacht voor autobiografische details en te weinig voor muziek en tekst.

Hieronder een eerste aanzet van een lijst met boeken verder die juist wél en niet aan te raden zijn – naar het oordeel van de samensteller van de lijst.

Schubert. Die Erinnerungen seiner Freunde. Gesammelt und herausgegeben von Otto Erich Deutsch.

Oordeel: als je dan toch iets wil weten over Schuberts leven, lees dan dit boek. Ook hier vind je veel informatie die dubieus is, maar Deutsch geeft duidelijk aan in hoeverre de informatie te vertrouwen is. Helaas is de Duitse versie alleen antiquarisch verkrijgbaar. Er is ook een Engelse vertaling, maar daar heb je weinig aan omdat je nooit weet of wat je leest ook in de oorspronkelijke uitgave stond. Maar goed, wie slecht in Duits is – zoals Susan Youens, zie (later) het oordeel over haar boeken – weet na lezing van de originele versie ook niet echt wat Deutsch geschreven heeft.

Schubert Handbuch. Dürr / Krause (Hg.)

Geeft een kort maar zeer compleet overzicht van Schuberts werken met vaak informatie over de muziek.

Schubert Lied Lexikon Dürr Kube Schweikert Steiner (Hg.)

Als het Handbuch maar dan uitsluitend en uitgebreider over de liederen.

Schubert Musik und Lyrik Thrasybulos G. Georgiades

Indrukwekkend en diepgravend boek over de manier waarop Schubert gedichten omzette in muziek. Bevat veel erg ingewikkelde muzikale analyses, die niet altijd foutloos zijn, maar wel altijd nieuwe en regelmatig zeer verrassende inzichten opleveren. Uitsluitend antiquarisch.

Schubert Die schöne Müllerin Susan Youens
Cambridge University Press
Youens komt de eer toe tot het verschijnen van De ondraaglijke stilte van Schubert & Die schöne Müllerin voor zover bekend het enige boek over Die schöne Müllerin geschreven te hebben. Het is echter een uiterst merkwaardig boek dat ik niet zonder meer kan aanbevelen. In het algemeen zijn haar tekstinterpretaties erg slecht: ze sleept vaak Freud er met de haren bij en aangezien Freud een fantast was, is Youens dat bij tijd en wijle ook. Verder blijkt (nog meer dan in haar tweede boek) op meerdere plaatsen dat haar kennis van de Duitse taal zeer te wensen overlaat. De muzikale analyses zijn echter van tijd tot tijd zeker interessant, dus het is een beetje jammer dat ze het boek niet samen met bijvoorbeeld een Germanist geschreven heeft. Je zou kunnen zeggen dat dit probleem bij vrijwel alle hier besproken boeken speelt, helaas bij dit boek in veruit de sterkste mate.

Schubert Müller and Die schöne Müllerin Susan Youens
Zie boven voor het algemene beeld. Dit boek vertel de ontstaansgeschiedenis van het werk, zoals die in feite al in dit boek uit de doeken is gedaan, al is haar versie iets minder actueel. Verder haalt ze er allerlei ander bronnen bij. Interessant boek, maar vrij lastig te lezen door de soms warrige gedachten en daarbij bestaat het voor een groot belangrijk uit informatie over muziek en literatuur die op de keper niets met Die schöne Müllerin van doen hebben en niet bijdraagt tot het begrip van de context van de cyclus. Let wel: voor een belangrijk deel, een ander deel van het boek bevat wel degelijk relevante informatie, maar voor de lezers van dít boek is deze niet nieuw.